بیماری جذام یا جزام (جزامی، جوزان) چیست و چگونه درمان می‌شود ؟ بیماری جذام یا لپروسی (Leprosy) یک بیماری عفونی و باکتریایی است که توسط باکتری Mycobacterium leprae ایجاد می‌شود. این باکتری عمدتاً سلول‌های عصبی و سلول‌های پوست را تحت تاثیر قرار میدهد و منجر به آسیب‌های جدی در اعصاب و پوست می‌شود.
علل بیماری جذام
علت اصلی انتقال لپروسی یا جوزان هنوز کاملاً مشخص نشده است، اما اعتقاد بر این است که انتقال این بیماری از طریق تنفس در نزدیکی فرد به فرد صورت می‌گیرد. احتمالاً انتقال این باکتری از طریق ذرات ریز آبیاری یا تنفس هوای آلوده رخ میدهد. همچنین، فرآیند انتقال به خوراک خوکان و موش‌ها نیز تصدیق شده است.
- افزایش تعداد باکتری ها: باکتری های بیماری جذام به راحتی از طریق تنفس، سرماخوردگی، عطسه و… منتقل می شوند و با افزایش تعداد آنها در بدن، بیماری پیشرفت می کند.
- ضعف سیستم ایمنی: افراد با سیستم ایمنی ضعیف به دلایل مختلف مانند بیماری های دیگر، تغذیه نامناسب، استرس و… به خطر ابتلا به بیماری جذام قرار دارند.
- فاقد دسترسی به درمان: در کشورهای در حال توسعه، دسترسی به درمان و لوازم بهداشتی مناسب برای جلوگیری و درمان بیماری جذام محدود است و این باعث افزایش شیوع بیماری در این کشورها می شود.
- تماس با حیوانات: برخی از حیوانات مانند خرگوش، سگ و گربه می توانند باکتری های بیماری جذام را به انسان منتقل کنند. افرادی که در تماس با این حیوانات هستند نیز به خطر ابتلا به بیماری جذام قرار دارند.
علائم بیماری جوزان
علائم لپروسی ممکن است در طی مدت زمان طولانی تا چندین سال ظاهر شود و بسته به نوع بیماری، افراد مختلف ممکن است علائم متفاوتی نشان دهند. انواع اصلی لپروسی شامل:
لپروسی چربی (Leprosy Tuberculoid):
- لکه‌های کوچک با حاشیه مشخص.
- کاهش حس در اطراف لکه‌ها.
- ممکن است اعصاب دست و پا تحت تاثیر قرار گیرند.
لپروسی لکه‌ای (Leprosy Lepromatous):
- ظاهر لکه‌ها و گاماها بافتهای چربی‌ای است.
- تورم و گسترش گاماها در سراسر بدن.
- آسیب به اعصاب می‌تواند باعث احساس گمراهی و تضعیف عضلات شود.
درمان بیماری جذام
لپروسی قابل درمان است و اکثر موارد با درمان مناسب بهبود پیدا می‌کنند. درمان اصلی معمولاً با آنتی‌بیوتیک‌های خاص انجام می‌شود. دو داروی مهم برای درمان لپروسی عبارتند از داپسون (Dapsone) و ریفامپین (Rifampin). در برخی از موارد، از داروهای دیگر نیز استفاده می‌شود.
درمان ممکن است مدت زمانی طولانی به طول بیندازد و نیاز به مراقبت پزشکی دائمی دارد. همچنین، اهمیت پیشگیری از انتقال بیماری به دیگران نیز تاکید می‌شود. افراد مبتلا به لپروسی باید در طول درمان و پس از آن نظارت پزشکی داشته باشند.
پیشگیری از بیماری جذام
پیشگیری از بیماری جذام یا لپروسی معمولاً شامل اقدامات بهداشت عمومی و پیشگیری از انتقال باکتری Mycobacterium leprae به دیگران می‌شود. در اینجا چند راهکار برای پیشگیری از انتقال لپروسی ذکر می‌شود:
درمان زودهنگام:
- شناسایی و درمان سریع افراد مبتلا به لپروسی می‌تواند از انتقال بیماری به دیگران جلوگیری کند. درمان زودهنگام می‌تواند از پیشرفت بیماری و ایجاد آسیب‌های جدی جلوگیری کند.
استفاده از داروها:
- افراد مبتلا به لپروسی در طول درمان از داروهای مخصوص مثل داپسون و ریفامپین استفاده می‌کنند. این داروها می‌توانند فرآیند بهبودی را تسریع بخشند و از انتقال باکتری به دیگران جلوگیری کنند.
توعیت و بهداشت شخصی:
- افراد مبتلا به لپروسی باید در مدت درمان و حتی پس از بهبود، توجه ویژه‌ای به بهداشت شخصی داشته باشند. این شامل استفاده از لباس‌های مناسب، تمیزی پوست و استفاده از محافظت‌های فردی می‌شود.
آموزش بهداشتی:
- آموزش بهداشتی به افراد و جوامع در مورد نحوه انتقال بیماری، نشانه‌ها و علائم لپروسی، و اهمیت درمان زودهنگام بسیار حیاتی است. افزایش آگاهی مردم می‌تواند به کاهش تبلیغات نادرست و تبعیضی نسبت به افراد مبتلا به این بیماری کمک کند.
کاهش فقر و بهبود شرایط زندگی:
- افزایش سطح بهزیستی، بهبود شرایط زندگی و کاهش فقر می‌تواند به کاهش انتشار لپروسی کمک کند. این اقدامات شامل ارتقاء بهزیستی اقتصادی، دسترسی به آب و بهداشت مناسب، و بهبود زیرساخت‌های بهداشتی و پزشکی می‌شود.
ایا بیماری جذام هنوز وجود دارد ؟
بله، بیماری جذام یا لپروسی هنوز هم در برخی مناطق جهان وجود دارد. باکتری Mycobacterium leprae که عامل اصلی این بیماری است، هنوز به صورت محدود در برخی نقاط جهان یافت می‌شود. اکثر موارد لپروسی در مناطق خاصی از آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین رخ میدهد. تاکنون، اقدامات پیشگیری و درمانی بسیاری انجام شده است و بسیاری از کشورها توانسته‌اند شیوع بیماری را به حداقل برسانند.
با این حال، لپروسی هنوز در برخی اجزای جهان، به ویژه در مناطق با شرایط اقتصادی و اجتماعی ضعیف، وجود دارد. سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان لپروسی جهانی (ILEP) به منظور کنترل و پیشگیری از گسترش بیماری لپروسی، برنامه‌ها و تدابیری را در سراسر جهان اجرا می‌کنند. این برنامه‌ها شامل ارائه درمان موثر، آموزش‌های بهداشتی، شناسایی زودهنگام موارد و کاهش تبلیغات نادرست و تبعیضی مرتبط با این بیماری می‌شوند.
