محققان اخیراً هشدار دادهاند که در دهه آینده، ممکن است باکتریها و موجودات آینهای در آزمایشگاهها تولید شوند که میتوانند برای انسانها خطرناک و کشنده باشند. این موجودات آینهای، که مولکولهایشان ویژگیهای شیمیایی مشابه دارند اما به دلیل چرخش متفاوت آنها، اثرات و عملکردهای بسیار متفاوتی خواهند داشت، میتوانند تهدیدی جدی برای سلامت انسان و محیطزیست به شمار آیند.
مفهوم مولکولهای آینهای و اثرات آنها
در دنیای مولکولها، مشابه پدیدهای که در آینه مشاهده میکنیم، یک جفت مولکول آینهای وجود دارد که بهنام «انانتیومر» (Enantiomer) شناخته میشوند. این مولکولها از نظر ساختاری مشابه هستند، اما نمیتوانند روی یکدیگر قرار گیرند، این ویژگی به نام «کایرالیته» (Chirality) یا «دستسانی» معروف است. بهطور مشابه، دستهای انسان از نظر شکل مشابهاند، اما نمیتوانند بهطور کامل روی هم منطبق شوند.
محققان هشدار میدهند که این مولکولهای آینهای میتوانند اثرات شیمیایی و زیستی متفاوتی نسبت به نسخههای اصلی خود داشته باشند. بهعنوان مثال، اسیدهای آمینه معمولاً نسخه چپدست هستند، در حالی که قندها راستدست هستند. این تفاوتها حتی بر نحوه تعامل مولکولها با یکدیگر و عملکرد داروها و آنزیمها تأثیرگذار است.
باکتریهای آینهای و تهدیدهای آنها برای انسان و محیطزیست
گروهی از 40 دانشمند در پژوهش جدید خود به خطرات بالقوه باکتریهای آینهای اشاره کردهاند. این باکتریها میتوانند از سیستم ایمنی انسانها فرار کرده و عفونتهای کشندهای ایجاد کنند که برای گیاهان و جانوران نیز خطرناک است. عواقب چنین عفونتهایی میتواند باعث اختلال در چرخههای محیطزیستی و آسیبهای جدی به اکوسیستمهای طبیعی شود.
محققان تأکید دارند که ساخت باکتریهای آینهای میتواند در درمان برخی بیماریها و حتی سرطانها مفید باشد، اما خطرات ناشی از این تحقیقات باید بهطور جدی مورد بررسی قرار گیرد. این نوع باکتریها و مولکولها میتوانند برای درمانهای پزشکی نوآورانه استفاده شوند، اما در صورت خروج از آزمایشگاه، ممکن است پیامدهای ویرانگری داشته باشند.
چالشهای آینده و نگرانیها در خصوص تحقیقات مولکولهای آینهای
اگرچه ممکن است ساخت باکتریهای آینهای به زمان زیادی نیاز داشته باشد، اما محققان از خطرات احتمالی ناشی از این تحقیقات هشدار میدهند. 40 دانشمندی که این تحقیق را انجام دادهاند، نگران این هستند که اگر این موجودات آینهای بهطور غیرمنتظرهای از آزمایشگاهها خارج شوند، میتوانند به یک تهدید جهانی تبدیل شوند.
این پژوهش که در مجله Science منتشر شده است، در پی بررسی این موضوع است که چگونه ساخت مولکولهای آینهای و باکتریها میتواند به طور همزمان در حوزههای پزشکی و زیستی مفید و خطرناک باشد.
نتیجهگیری: تحقیقات آینهای؛ فرصتی نوین با تهدیدات بالقوه
در حالی که مولکولها و باکتریهای آینهای میتوانند نوآوریهای شگرفی در زمینه درمان بیماریها به همراه داشته باشند، محققان هشدار میدهند که باید این تحقیقات تحت نظارت دقیق و با رعایت اصول ایمنی انجام شود. اگر این موجودات آینهای از آزمایشگاهها به بیرون راه پیدا کنند، ممکن است تهدیدی جدی برای سلامت انسانها و محیطزیست بهشمار آیند.
