با پیشرفتهای علمی در حوزه عصبشناسی، این سؤال مطرح میشود که آیا میتوان خاطرات افراد فوتشده را از مغز آنها بازیابی کرد؟ دانشمندان در تحقیقات اخیر موفق شدهاند محل فیزیکی ذخیره خاطرات در مغز را شناسایی کنند، اما آیا این کشف به معنای امکان بازسازی کامل تجربیات افراد پس از مرگ است؟
خاطرات کجا و چگونه ذخیره میشوند؟
خاطرات انسان توسط گروههایی از نورونها در مغز رمزگذاری میشوند. این اطلاعات در بخشهایی مانند هیپوکامپ شکل میگیرند، اما جنبههای دیگر یک خاطره، نظیر عواطف و جزئیات حسی، در بخشهای مختلفی از مغز ذخیره میشوند. رد عصبی (Engram) نام اثری فیزیکی است که این گروههای نورونی از خود به جا میگذارند.
بر اساس تحقیقات، حافظهها ایستا نیستند و در طول زمان تغییر میکنند. برای مثال، وقتی چیزی را به یاد میآوریم، مغز ما همه جزئیات را ذخیره نمیکند، بلکه اطلاعات اصلی را حفظ کرده و بقیه را با کمک دانستههای قبلی تکمیل میکند. این فرآیند، که به آن “بازسازی خاطرات” گفته میشود، نشان میدهد که خاطرات بیشتر شبیه به یک زنجیره از دادههای پراکنده هستند تا یک فایل ثابت و دقیق.
آیا بازیابی خاطرات افراد فوتشده ممکن است؟
دکتر دان آرنولد، عصبشناس دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، معتقد است که با دانش فعلی، بازیابی خاطرات افراد فوتشده تقریباً غیرممکن است. هرچند که ازنظر تئوری میتوان بخشهایی از خاطرات را با مدلسازی پیشرفته شبیهسازی کرد، اما چالشهای فنی بسیاری وجود دارد. بهعنوان مثال:
- خاطرات در سراسر مغز پراکندهاند، از هیپوکامپ گرفته تا لوب آهیانهای و قشر حسی.
- خاطرات بهطور مداوم بازسازی میشوند و نسخهای دقیق و تغییرناپذیر از آنها در مغز وجود ندارد.
- مغز افراد زنده باید در طول تمام عمر آنها اسکن شود تا الگوهای عصبی مربوط به هر خاطره ثبت و شبیهسازی شود.
پیشرفتهای علمی در شناسایی خاطرات
در مطالعاتی که روی موشها انجام شده، پژوهشگران توانستهاند سلولهای مغزی مرتبط با خاطرات خاص، مانند خاطرات ترسناک، را شناسایی کنند. این تحقیقات نشان میدهد که خاطرات کوتاهمدت و بلندمدت، هرکدام مسیرهای متفاوتی را در مغز طی میکنند و شبکههای عصبی مختلفی در آن دخیل هستند.
با این حال، بازیابی خاطرات کامل از مغز افراد فوتشده، حتی با این فناوریها، نیازمند مدلهایی پیچیدهتر و ابزارهای بسیار پیشرفتهتر است. به گفتهی آرنولد، بدون داشتن مدلی کامل از مغز انسان، نمیتوان مکان دقیق ذخیره هر خاطره را شناسایی کرد.
چرا خاطرات ثابت نیستند؟
یکی از موانع اصلی برای بازسازی خاطرات این است که خاطرات انسان مانند فایلهای دیجیتال ثابت و بدون تغییر نیستند. هر بار که یک خاطره فعال میشود، مغز آن را با احساسات و دیدگاههای فعلی فرد ترکیب میکند و بهنوعی آن را تغییر میدهد. این بدان معناست که حتی خاطرات ثبتشده نیز به شکل اولیه خود باقی نمیمانند.
نتیجهگیری
اگرچه پیشرفتهای علمی امیدواریهایی برای شناسایی و بازسازی بخشی از خاطرات ایجاد کرده است، اما دانش و فناوری کنونی برای بازسازی کامل خاطرات کافی نیست. با این حال، این تحقیقات میتواند راه را برای درک بهتر مغز و حافظه انسان باز کند.
