در سال‌های اخیر، تحقیقات علمی به وضوح نشان داده‌اند که انتخاب مواد غذایی در رژیم غذایی روزانه میتواند تأثیر زیادی در بروز یا کاهش خطر ابتلا به سرطان‌ها داشته باشد. بسیاری از پژوهش‌ها نشان‌دهنده ارتباط مستقیم میان سبک زندگی، به‌ویژه عادات غذایی، و بیماری‌های سرطانی هستند. سرطان‌های دستگاه گوارش به‌ویژه از جمله سرطان‌هایی هستند که با رژیم غذایی مرتبط‌اند. توجه به مصرف مواد مغذی و پرهیز از عادات غذایی ناسالم میتواند تأثیر قابل‌توجهی در پیشگیری از سرطان‌ها داشته باشد. در این مقاله، به بررسی نقش برخی مواد مغذی مانند کلسیم، فیبر و قهوه در کاهش خطر ابتلا به سرطان پرداخته می‌شود و نتایج پژوهش‌های جدید در این زمینه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مصرف روزانه کلسیم و کاهش خطر سرطان روده بزرگ
مصرف کلسیم به‌ویژه از منابع غذایی مانند لبنیات نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ ایفا می‌کند. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که کلسیم با تقویت سیستم ایمنی روده و کاهش التهاب میتواند خطر ابتلا به سرطان‌های گوارشی، به‌ویژه سرطان روده بزرگ را کاهش دهد. همچنین، کلسیم در تنظیم عملکرد سلولی و کاهش تکثیر غیرطبیعی سلول‌ها در روده نقش دارد.
مطالعه‌ای که در ژانویه 2025 در مجله Nature Communications منتشر شد، ارتباط مثبت میان مصرف منظم مواد غذایی غنی از کلسیم و کاهش خطر سرطان روده بزرگ را تایید کرده است. در این تحقیق، داده‌های بیش از 542,000 شرکت‌کننده در مطالعه Million Women Study که توسط دانشگاه آکسفورد تحلیل شدند، نشان می‌دهند که مصرف روزانه مواد لبنی مانند شیر و ماست با کاهش قابل توجهی در خطر ابتلا به سرطان روده همراه است. مصرف یک لیوان شیر اضافی در روز یا دریافت 300 میلی‌گرم کلسیم، به طور مرتبط با کاهش 17 درصدی خطر سرطان روده بزرگ گزارش شده است.
فیبر غذایی و محافظت در برابر سرطان روده بزرگ
فیبر موجود در مواد غذایی نقش حیاتی در سلامت روده دارد و علاوه بر کمک به هضم صحیح غذا، خواص ضد التهابی و محافظتی نیز دارد. باکتری‌های مفید روده که فیبر را تجزیه می‌کنند، مولکول‌هایی تولید می‌کنند که اثرات آنتی‌سرطانی دارند و می‌توانند در کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ مؤثر باشند. پژوهش‌های جدید به‌طور دقیق نشان داده‌اند که مصرف منظم فیبر از طریق تغذیه میتواند نقش محافظتی در پیشگیری از سرطان‌های گوارشی ایفا کند.
مطالعه‌ای که در ژانویه 2025 در مجله Nature Metabolism منتشر شد، نشان میدهد که تجزیه فیبر توسط باکتری‌های روده موجب تولید دو نوع اسید چرب زنجیره کوتاه می‌شود. این اسیدهای چرب با تنظیم عملکرد سلول‌های روده و کاهش التهاب، به عنوان عوامل محافظ در برابر سرطان عمل می‌کنند. همچنین، ترکیب مصرف فیبر با سبک زندگی فعال میتواند تأثیر چشم‌گیری در کاهش خطر ابتلا به سرطان‌های گوارشی داشته باشد.
قهوه و کاهش خطر سرطان سر و گردن
قهوه، به عنوان یکی از نوشیدنی‌های محبوب در سطح جهانی، به دلیل دارا بودن ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی، میتواند از سلول‌ها در برابر آسیب‌های اکسیداتیو و التهاب محافظت کند. مصرف قهوه به میزان معین، به‌ویژه بیش از چهار فنجان در روز، میتواند به کاهش خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها، به‌ویژه سرطان‌های سر و گردن، کمک کند. مطالعات جدید نشان داده‌اند که مصرف منظم قهوه در میزان خطر ابتلا به این نوع سرطان‌ها تأثیر مثبت دارد.
مطالعه‌ای که در دسامبر 2024 در مجله Cancer منتشر شد، نشان داد که مصرف بیش از چهار فنجان قهوه کافئین‌دار در روز، خطر ابتلا به سرطان‌های سر و گردن، شامل سرطان دهان و اوروفارنکس را کاهش میدهد. داده‌های جمع‌آوری‌شده از مجموعه اپیدمیولوژی سرطان سر و گردن INHANCE، ارتباط مثبتی میان نوشیدن قهوه و کاهش خطر ابتلا به این نوع سرطان‌ها را نشان میدهد.
دیگر عوامل رژیم غذایی و سرطان
علاوه بر کلسیم، فیبر و قهوه، سایر اجزای رژیم غذایی نیز در کاهش خطر ابتلا به سرطان اهمیت دارند. مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند به بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن و کاهش التهاب کمک کنند. مصرف گوشت قرمز و فرآوری‌شده به‌ویژه در مقادیر بالا، با افزایش خطر ابتلا به سرطان‌های سینه، رحم و روده بزرگ ارتباط دارد. رژیم‌های غذایی خاصی مانند رژیم مدیترانه‌ای که غنی از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل است، به‌دلیل خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی خود، تأثیر زیادی در پیشگیری از سرطان‌ها دارند.
مطالعات علمی به‌روزرسانی‌شده نشان می‌دهند که مصرف بیش از حد گوشت قرمز و فرآوری‌شده میتواند خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها را افزایش دهد. در مقابل، رژیم مدیترانه‌ای با تأکید بر مصرف مواد غذایی طبیعی مانند میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل، اثرات مثبت قابل‌توجهی در پیشگیری از سرطان‌ها نشان داده است.
نتیجه گیری
در نهایت، شواهد علمی نشان می‌دهند که انتخاب مواد غذایی در رژیم روزانه میتواند تأثیر زیادی در کاهش خطر ابتلا به سرطان داشته باشد. مصرف کلسیم، فیبر و قهوه به‌ویژه از جمله عواملی هستند که می‌توانند در پیشگیری از سرطان‌های گوارشی و سر و گردن نقش داشته باشند. ترکیب یک رژیم غذایی متعادل همراه با فعالیت بدنی منظم میتواند به طور قابل توجهی به کاهش ریسک ابتلا به سرطان کمک کند. توصیه می‌شود افراد برای بهبود سلامت خود با مشورت متخصصین تغذیه، عادات غذایی خود را بهبود بخشیده و از منابع غذایی سالم و طبیعی بهره‌مند شوند.
با توجه به پژوهش‌های به‌روز، یک رژیم غذایی متعادل و توجه به مصرف مواد مغذی مورد نیاز بدن میتواند به‌عنوان یکی از ارکان اصلی پیشگیری از سرطان عمل کند. بهبود سبک زندگی و اتخاذ عادات غذایی سالم، راهی مؤثر برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های جدی همچون سرطان به شمار می‌رود.
