در سال‌های اخیر نگرانی‌هایی درباره تاثیرات استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال، از جمله گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها، بر سلامت مغز و عملکرد شناختی افراد مسن وجود داشته است. برخی از پژوهش‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده زیاد از این دستگاه‌ها ممکن است به زوال شناختی و اختلالات مغزی در پیری منجر شود. اما تحقیقاتی جدید توسط محققان دانشگاه تگزاس، این نگرانی‌ها را مورد بازبینی قرار داده و نتایج جالبی به دست آورده‌اند. این تحقیق نشان میدهد که استفاده از دستگاه‌های دیجیتال می‌تواند تاثیرات مثبتی بر سلامت مغز در افراد مسن داشته باشد و نه تنها به زوال شناختی منجر نمی‌شود، بلکه حتی می‌تواند به کاهش خطر این اختلالات کمک کند. در این مقاله به بررسی این یافته‌ها و پیامدهای آنها پرداخته خواهیم شد.
نتایج پژوهش: استفاده از گوشی های هوشمند و کاهش خطر زوال شناختی
در حالی که نگرانی‌هایی درباره تاثیرات منفی استفاده از گوشی‌های هوشمند و سایر دستگاه‌های دیجیتال بر مغز افراد مسن وجود داشت، پژوهش جدید دانشگاه تگزاس به یافته‌های متفاوتی دست یافت. این تحقیق نشان میدهد که افراد بالای 50 سال که از دستگاه‌های دیجیتال استفاده می‌کنند، کمتر از افرادی که از این فناوری‌ها بهره نمی‌برند، به اختلالات شناختی مبتلا می‌شوند.
این پژوهش با تجزیه و تحلیل داده‌های حدود 400 هزار نفر، که میانگین سنی 69 سال داشتند، به این نتیجه رسید که هیچ شواهدی مبنی بر ارتباط منفی بین استفاده از دستگاه‌های دیجیتال و زوال شناختی پیدا نکرده‌اند. در حقیقت، استفاده از گوشی هوشمند، اینترنت و کامپیوتر با کاهش خطر اختلالات شناختی در افراد مسن مرتبط بود. به نظر می‌رسد این فناوری‌ها به افراد مسن کمک می‌کنند تا مهارت‌های شناختی خود را حفظ کرده و حتی تقویت کنند.
زوال عقل دیجیتال: واقعیت یا فقط یک نگرانی بی مورد؟
پیش از این، بسیاری از افراد بر این باور بودند که هرچه میزان استفاده از گوشی‌های هوشمند و دیگر دستگاه‌های دیجیتال بیشتر باشد، احتمال ابتلا به زوال عقل در پیری بیشتر خواهد بود. به این فرضیه، «زوال عقل دیجیتالی» گفته می‌شود. اما پژوهش اخیر به طور جدی این دیدگاه را زیر سوال برده است.
محققان دانشگاه تگزاس با تحلیل داده‌های به دست آمده از مطالعات قبلی، نشان دادند که هیچ شواهد علمی مبنی بر ارتباط منفی میان استفاده از گوشی‌های هوشمند و زوال شناختی وجود ندارد. در واقع، آنها دریافتند که استفاده از این دستگاه‌ها می‌تواند به حفظ توانایی‌های شناختی و کاهش خطر ابتلا به اختلالات مغزی کمک کند. این یافته‌ها به نظر می‌رسد که نگرانی‌های پیرامون «زوال عقل دیجیتالی» را بی‌اساس می‌سازد.
پیچیدگی ها و ارتباطات: چرا فناوری می تواند مفید باشد؟
محققان این تحقیق بیان می‌کنند که سه عامل اصلی ممکن است در ارتباط بین استفاده از دستگاه‌های دیجیتال و عملکرد شناختی تاثیرگذار باشند: پیچیدگی (Complexity)، ارتباط (Connection) و رفتارهای جبرانی (Compensatory behaviors).
- پیچیدگی (Complexity): استفاده از دستگاه‌های دیجیتال معمولاً نیازمند پردازش اطلاعات و حل مسائل پیچیده است. این نوع فعالیت‌ها می‌تواند برای مغز مفید باشد و در واقع باعث تقویت عملکرد شناختی افراد مسن می‌شود.
- ارتباط (Connection): گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها به افراد مسن این امکان را می‌دهند که ارتباطات اجتماعی خود را حفظ کنند و حتی آن را تقویت کنند. ارتباطات اجتماعی به شدت برای سلامت مغز و پیشگیری از زوال شناختی اهمیت دارند.
- رفتارهای جبرانی (Compensatory behaviors): استفاده از فناوری‌های دیجیتال می‌تواند به افراد مسن کمک کند تا پیامدهای زوال شناختی را جبران کنند. برای مثال، استفاده از برنامه‌های GPS برای مسیریابی یا تنظیم آلارم‌ها برای یادآوری مصرف دارو و پرداخت صورت‌حساب‌ها می‌تواند به آنها کمک زیادی کند.
تأثیرات گوشی های هوشمند بر سلامت مغز در پیری
محققان همچنین تأکید کردند که نحوه استفاده از دستگاه‌های دیجیتال تأثیر زیادی بر عملکرد مغزی دارد. استفاده بهینه از این دستگاه‌ها، مانند انجام فعالیت‌های ذهنی و اجتماعی از طریق آنها، می‌تواند مفید واقع شود. به طور مثال، بازی‌های ذهنی آنلاین، تماس‌های ویدیویی با دوستان و خانواده، و جستجو در اینترنت برای یادگیری اطلاعات جدید، همگی فعالیت‌هایی هستند که به مغز کمک می‌کنند تا فعال و سالم بماند.
در مقابل، استفاده منفعل از این دستگاه‌ها، مانند تماشای تلویزیون یا مرور بی‌هدف صفحات وب، نه تنها فایده‌ای برای مغز ندارد بلکه ممکن است باعث کاهش فعالیت‌های ذهنی شود. بنابراین، محققان توصیه می‌کنند که استفاده از دستگاه‌های دیجیتال باید به شیوه‌ای انجام شود که مغز را به چالش بکشد و ارتباطات اجتماعی را تقویت کند.
نتیجه گیری: نگرانی ها را کنار بگذارید
پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که نگرانی‌ها درباره تاثیرات منفی استفاده از گوشی‌های هوشمند و دستگاه‌های دیجیتال بر سلامت مغز در پیری، تا حد زیادی بی‌اساس هستند. در واقع، این فناوری‌ها می‌توانند به حفظ و تقویت عملکرد شناختی در افراد مسن کمک کنند. استفاده از دستگاه‌های دیجیتال می‌تواند به تقویت ارتباطات اجتماعی، مشارکت در فعالیت‌های ذهنی پیچیده و جبران آثار زوال شناختی کمک کند. به همین دلیل، افراد مسن باید از این فناوری‌ها به شیوه‌ای مفید و فعال استفاده کنند تا از فواید آن بهره‌مند شوند.
این یافته‌ها نه تنها به تقویت استفاده از تکنولوژی در زندگی روزمره افراد مسن کمک می‌کند، بلکه امیدواری‌هایی را برای مقابله با مشکلات شناختی و زوال عقل در آینده ایجاد می‌کند. به نظر می‌رسد که ما در آستانه یک تغییر در نگرش‌ها و رویکردها نسبت به فناوری‌های دیجیتال در سنین بالا هستیم، تغییراتی که می‌توانند کیفیت زندگی سالمندان را به طرز چشمگیری بهبود بخشند.
