پلتفرم رسانه اجتماعی تیک‌تاک اخیراً تصمیم به ممنوعیت هشتگ #SkinnyTok گرفت. این هشتگ که باعث شیوع محتوای غیرواقعی درباره کاهش وزن و ترویج بدن‌های لاغر و اختلالات تغذیه‌ای می‌شد، به شدت مورد انتقاد مقامات اروپایی قرار گرفته بود. تصمیم تیک‌تاک در پی نگرانی‌ها از افزایش تعداد محتوای ناسالم در فضای آنلاین اتخاذ شد. اما، حتی با حذف این هشتگ، همچنان محتوای تبلیغاتی که به ترویج روش‌های کاهش وزن ناسالم و افراطی می‌پردازد، پابرجاست.
این مسئله نشان میدهد که مبارزه با محتوای ناسالم در پلتفرم‌های اجتماعی به سادگی قابل حل نیست. در حال حاضر، محتوای آسیب‌زای دیگری که به ترویج کاهش وزن خطرناک و استانداردهای غیرواقعی زیبایی می‌پردازد، همچنان در حال انتشار است.
در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این موضوع، تاثیرات آن بر سلامت روانی و جسمانی افراد و چالش‌های مقابله با آن می‌پردازیم.
تأثیر محتوای رسانه های اجتماعی بر اختلالات تغذیه ای
محتوای منتشر شده در رسانه‌های اجتماعی به طور فزاینده‌ای بر نگرش و رفتارهای افراد به ویژه در مورد بدن و تغذیه تاثیر می‌گذارد. این تاثیرات به ویژه در بین گروه‌های آسیب‌پذیر مانند زنان و دختران جوان بیشتر به چشم می‌آید، که در جستجوی هویت و پذیرش در جامعه آنلاین، به راحتی تحت تاثیر استانداردهای غیرواقعی زیبایی و کاهش وزن افراطی قرار می‌گیرند.
رسانه‌های اجتماعی به یک فضای وسیع و دسترسی‌پذیر برای به اشتراک‌گذاری تجربه‌ها و نظرات مختلف تبدیل شده‌اند. بسیاری از کاربران به ویژه در تیک‌تاک و اینستاگرام، محتوای خود را با محوریت تغییرات بدنی، کاهش وزن و تناسب اندام به اشتراک می‌گذارند. این محتوا می‌تواند شامل تصاویر و ویدیوهایی از بدن‌های لاغر، رژیم‌های غذایی سخت و روش‌های کاهش وزن افراطی باشد که ممکن است توسط بسیاری از افراد، به ویژه نوجوانان و جوانان، به عنوان یک معیار زیبایی در نظر گرفته شود.
محتوای آسیب زا و تصویر بدن
محتوای منتشر شده در این پلتفرم‌ها معمولاً بدن‌هایی بسیار لاغر یا بدون چربی را به نمایش می‌گذارد و آن را به عنوان نماد زیبایی و موفقیت تبلیغ می‌کند. این نوع محتوا به شدت می‌تواند به تصویر بدن منفی و اختلالات تغذیه‌ای مانند بی‌اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی و دیگر مشکلات مرتبط با تغذیه دامن بزند. به خصوص زمانی که کاربران به دنبال تقلید از این بدن‌ها و دستیابی به همان ظاهر هستند، ممکن است به روش‌های خطرناک و ناپایدار کاهش وزن روی آورند که برای سلامت جسمی و روانی‌شان آسیب‌زا است.
محتوای ترویج دهنده رژیم های سخت و کاهش وزن سریع
در بسیاری از ویدیوها و پست‌های رسانه‌های اجتماعی، کاربران در تلاش هستند تا تجربه‌های خود را در زمینه کاهش وزن سریع و دستیابی به اندام ایده‌آل به اشتراک بگذارند. برخی از این پست‌ها ممکن است رژیم‌های غذایی بسیار سخت و محدودکننده را تبلیغ کنند که می‌تواند منجر به کاهش وزن سریع و خطرناک شود. این رژیم‌ها معمولاً در قالب “چالش‌های کاهش وزن” یا “چطور در مدت زمان کوتاه وزن کم کنیم” در فضای آنلاین منتشر می‌شوند و به افراد القا می‌کنند که برای زیبا و پذیرفته‌شدن باید به این روش‌ها پایبند باشند.
تحقیقات نشان می‌دهند که افراد به ویژه در سنین نوجوانی و جوانی که هنوز در حال توسعه هویت و خودشناسی هستند، ممکن است به راحتی تحت تاثیر این پیام‌های غیرواقعی قرار گیرند. این افراد ممکن است برای رسیدن به “استانداردهای زیبایی” تعیین شده توسط این محتواها، به کاهش شدید کالری، استفاده از مکمل‌های غذایی خطرناک یا روش‌های غیرمعمول روی آورند.
اثرات روانی و اجتماعی محتوای رسانه ای بر مصرف کنندگان
یکی از پیامدهای مهم مصرف چنین محتوایی در رسانه‌های اجتماعی، اثرات منفی آن بر سلامت روان است. بسیاری از افراد پس از دیدن محتوای مربوط به بدن‌های لاغر و رژیم‌های غذایی محدودکننده، احساس بی‌کفایتی و نارضایتی از بدن خود پیدا می‌کنند. این احساسات می‌توانند منجر به اضطراب، افسردگی، اختلالات تغذیه‌ای و خودآزاری شوند.
افرادی که در معرض چنین محتواهایی قرار می‌گیرند، اغلب احساس می‌کنند که برای پذیرفته شدن در جامعه باید مطابق با این استانداردهای زیبایی غیرواقعی باشند. این می‌تواند به چرخه‌ای از افکار منفی و رفتارهای پرخطری منجر شود که نه تنها بر سلامت جسمی بلکه بر کیفیت زندگی روانی نیز تاثیر می‌گذارد.
راه های دور زدن محدودیت ها و تاثیرات آن بر مخاطبان آسیب پذیر
اگرچه تیک‌تاک و سایر پلتفرم‌ها اقدام به محدود کردن هشتگ‌ها و محتوای مضر کرده‌اند، اما محتوای آسیب‌زا به سادگی از این طریق از بین نمی‌رود. خالقان محتوا به سرعت راه‌حل‌های جدیدی پیدا می‌کنند تا پیام‌های خود را به اشتراک بگذارند. به‌عنوان مثال، میم‌های محبوب مانند “چه چیزی در یک روز می‌خورم” می‌توانند به راحتی محتوای ناسالمی را منتقل کنند که به‌طور خاص می‌تواند منجر به ایجاد مشکلات تغذیه‌ای شود. این پست‌ها می‌توانند یا رژیم‌هایی کاملاً متعادل داشته باشند یا رژیم‌هایی را نشان دهند که فرد را در معرض خطر قرار می‌دهند.
مقابله با محتوای ترویج دهنده اختلالات خوردن: اقدامات برخی از خالقان محتوا
در مقابل محتوای ترویج‌دهنده اختلالات خوردن، برخی از خالقان محتوا به تولید محتوای مقابله‌ای پرداخته‌اند. یکی از این افراد، کیت گلاوان، ورزشکار و خالق محتوا است که به طور فعال در حال آگاه‌سازی مخاطبان خود از خطرات مرتبط با محتوای سوءتغذیه و اختلالات خوردن است. او تجربه شخصی خود را با این اختلالات به اشتراک می‌گذارد و از مخاطبان خود می‌خواهد که از تماشای ویدیوهای ترویج‌دهنده سوءتغذیه خودداری کنند.
این واکنش‌ها به‌ویژه در مقابل محتوای آسیب‌زا اهمیت زیادی دارند، زیرا تحقیقات نشان داده است که اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی بیشترین میزان مرگ و میر را از بین اختلالات روانی دارند.
چالش های ناشی از تبلیغات رسانه ای و بازگشت فرهنگ لاغری
اگرچه تلاش‌هایی برای مقابله با فرهنگ لاغری و تبلیغات زیان‌بار در رسانه‌های اجتماعی وجود دارد، اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که استانداردهای غیرواقعی زیبایی همچنان در حال تقویت هستند. برخی از مدافعان تصویر بدن مثبت معتقدند که با استفاده گسترده از داروهای کاهش وزن و رژیم‌های افراطی، روایات مربوط به لاغری دوباره در حال بازگشت هستند. این روند ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل فرهنگی عمیق‌تر باشد که در آن لاغری به عنوان تنها معیاری برای زیبایی پذیرفته شده است.
به گفته مگان جین کراب، نویسنده و فعال حقوق بدن، نبرد برای تغییر این روایات سخت‌تر از گذشته شده است. او به این نکته اشاره می‌کند که حتی در شرایطی که پلتفرم‌ها به محدود کردن هشتگ‌ها و محتوای ناسالم پرداخته‌اند، همچنان در سطح فرهنگ عمومی، نگاه‌های منفی به بدن‌های بزرگ‌تر یا متفاوت از استانداردهای ایدئال زیبایی وجود دارد.
نتیجه گیری
با وجود اقداماتی که در جهت محدود کردن محتوای آسیب‌زا و ترویج‌دهنده اختلالات خوردن در پلتفرم‌هایی مانند تیک‌تاک صورت گرفته، همچنان مقابله با چنین محتوای مضری یک چالش بزرگ است. رسانه‌های اجتماعی ابزارهایی قوی برای ارتباط و به اشتراک‌گذاری تجربیات هستند، اما می‌توانند به‌راحتی به وسیله‌ای برای ترویج استانداردهای غیرواقعی زیبایی و رژیم‌های غذایی خطرناک تبدیل شوند. با توجه به تأثیرات منفی این نوع محتوا بر سلامت روان و جسم کاربران، لازم است اقدامات قانونی و فرهنگی بیشتری برای مقابله با آن انجام شود.
