ویروس آنفلوانزای پرندگان H5N1 که به سرعت در پرندگان و حتی گاوها شیوع پیدا کرده است، توانایی قابلتوجهی در آلوده کردن انسانها دارد. کارشناسان هشدار دادهاند که تنها یک جهش ژنتیکی کافی است تا این ویروس قابلیت انتقال از انسان به انسان را پیدا کند و به یک تهدید جهانی تبدیل شود.
نگاهی به تاریخچه و گسترش ویروس
ویروس H5N1 اولین بار در دهه ۱۹۹۰، احتمالاً در میان پرندگان خانگی در چین، شناسایی شد. با گذشت زمان، این ویروس به سایر مناطق جهان گسترش یافت. در سال ۲۰۲۰، گونهای جدید از این ویروس ظهور کرد که نه تنها پرندگان اهلی بلکه گاوهای شیرده را نیز آلوده کرد و موارد نادری از انتقال به انسان گزارش شد.
جهش ژنتیکی: زنگ خطر برای دنیاگیری
پژوهشها نشان دادهاند که گونه جدید ویروس توانایی بیشتری در اتصال به سلولهای بینی و گلو انسان دارد. این موضوع امکان انتقال ویروس از طریق هوا را افزایش میدهد. دبی فنریل، پژوهشگر دانشگاه اراسموس هلند، اعلام کرده است که ویروس در حال حاضر قدرت تکثیر بیشتری در سلولهای انسان دارد. با این حال، وی تأکید میکند که احتمال دنیاگیری هنوز پایین است.
آیا جهش به تنهایی کافی است؟
مطالعات نشان میدهد که برای تبدیل شدن H5N1 به یک ویروس دنیاگیر، عوامل دیگری مانند تبادل ژنتیکی با ویروس انسانی نیز لازم است. این فرایند میتواند در صورت آلودگی همزمان یک فرد به هر دو ویروس رخ دهد. چنین ترکیبی میتواند ویژگیهای خطرناک هر دو ویروس را با هم ترکیب کند. جیم پاولسون از مؤسسه اسکریپس هشدار داده است که این موضوع، هرچند بعید، نباید نادیده گرفته شود.
شدت بیماری و میزان مرگومیر
بر اساس گزارشهای رسمی، از سال ۲۰۰۳ تاکنون، نیمی از افراد مبتلا به H5N1 جان خود را از دست دادهاند. با این حال، کارشناسان معتقدند که نرخ واقعی مرگومیر ممکن است کمتر باشد؛ چراکه موارد خفیفتر احتمالاً گزارش نشدهاند. در ایالات متحده، بیشتر افرادی که از طریق گاوهای آلوده به ویروس مبتلا شدهاند، علائم خفیفی داشتهاند.
ایریس کاتزوراکیس از دانشگاه آکسفورد میگوید:
«هر بار که ویروس به انسان منتقل میشود، مانند پرتاب تاس است؛ پیامدهای آن میتواند غیرقابل پیشبینی باشد.»
چه باید کرد؟
با توجه به خطرات بالقوه، نظارت دقیق بر گسترش ویروس و تلاش برای محدود کردن شیوع آن ضروری است. همچنین، افزایش آگاهی عمومی و سرمایهگذاری در تحقیقات مربوط به واکسن و درمان، میتواند به کاهش احتمال دنیاگیری کمک کند.
نتیجهگیری
اگرچه ویروس H5N1 در حال حاضر تهدیدی فوری برای دنیاگیری نیست، اما پتانسیل آن برای ایجاد بحران جهانی نباید نادیده گرفته شود. با گسترش آلودگی میان حیوانات و افزایش تماس با انسانها، هرچه سریعتر باید اقدامات پیشگیرانه انجام شود.
یافتههای اخیر از مطالعات علمی منتشر شده در مجله ساینس و پایگاه داده بایوآرکایو نشان میدهد که هنوز فرصت برای کنترل این ویروس وجود دارد.
